Ideeën voor sociaal notariaat verder uitwerken

Het instellen van een sociaal notariaat kan een oplossing zijn voor de toegankelijkheid va ven de notaris voor mensen met een krappe beurs. Notariële dienstverlening blijkt niet voor iedereen betaal baar te zijn, terwijl er wel een grote behoefte naar is. Dat concludeert het WODC (Wetenschappelijk Onderzoek- en Datacentrum) in een onlangs verschenen rapport.

Met een sociaal notariaat kunnen in de toekomst problemen en daarmee ook toekomstige kosten worden voorkomen voor mensen met een kleine beurs. Het is ook belangrijk voor hulp bij de afwikkeling van ingewikkelde nalatenschappen. Het is echter de vraag of het notariaat deze taak aankan als de vraag naar diensten door een sociaal notariaat gaat toenemen. Ook de kosten zijn een mogelijke hindernis. Het WODC heeft op dat punt voorstellen gedaan:

• het wijzigen van het artikel in de Notariswet waarin het verlenen van diensten aan minder draagkrachtige mensen is geregeld, zodat dat artikel beter aansluit op de behoeften van de doelgroep;
• het toevoegen van de notaris aan het stelsel voor gefinancierde rechtsbijstand;
• het opnemen van notariële diensten in een rechtsbijstandsverzekering of andere producten;
• het verdelen van de kosten over notariskantoren via een fonds of andere financieringsvorm;
• een financiering vanuit de overheid via bijzondere bijstand van de gemeente, en
• een combinatie van financiering door de overheid en het notariaat.

Gefinancierde rechtsbijstand

De beroepsorganisatie van notarissen KNB vindt het instellen van een sociaal notariaat met dienstverlening tegen gereduceerde kosten een rechtvaardige oplossing, maar dat het ook nadelen heeft. Sociaal notariaat is volgens de KNB mogelijk als wordt aangesloten bij het systeem van gefinancierde rechtsbijstand. Notarissen doen daarin dan mee op vrijwillige basis en ontvangen naast de eigen bijdrage van de rechtzoekende een vergoeding van de overheid. Bij ingewikkelde zaken kan mogelijk worden aangesloten bij de extra-urenregeling waarbij de notaris op basis van een vooraf ingediende begroting een hogere vergoeding kan krijgen. Dan worden naast de financiering van notariële diensten ook bijkomende kosten vergoed, zoals de kosten voor een tolk, vertalingen van een akte of het inschakelen van een arts bij toetsing van wilsbekwaamheid.

De Tweede Kamer heeft de regering gevraagd om met het WODC-rapport als basis en in overleg met de KNB scenario’s uit te werken voor de oprichting van een sociaal notariaat en in kaart te brengen wat de kosten hiervan zullen zijn.